Ιωάννινα | Το άντρο του λιονταριού

Αναζητώντας τους Νεάντερταλ

Το Αρχαιολογικό Μουσείο Ιωαννίνων

Δεκάδες χιλιάδες χρόνια πριν τίποτα δεν θύμιζε την Ήπειρο. Τα βουνά ήταν σκεπασμένα από πολλά μέτρα πάγου. Η Αδριατική δεν ήταν θάλασσα αλλά αχανής πεδιάδα. Η Κέρκυρα δεν αποτελούσε νησί, αλλά κομμάτι της ηπειρωτικής χώρας. Στα φαράγγια και τις δαιδαλώδεις κοιλάδες, πλάι στα ποτάμια και τους βάλτους, ζούσαν λύκοι, ελάφια με μεγάλα κέρατα, και κάτι άλλα δίποδα πλάσματα, με στιβαρό σώμα και φρύδια που προεξείχαν. Αυτά ήταν οι Νεάντερταλ, που ζούσαν κυνηγώντας και μαζεύοντας καρπούς από τη φύση και άφησαν τα ίχνη τους σε αρκετές γωνιές της Ηπείρου (Ασπροχάλικο, Κοκκινόπηλο, Καρβουνάρι). Οι αρχαιολόγοι δεν έχουν βρει σκελετούς τους, έχουν βρει όμως τα πέτρινα όπλα και εργαλεία τους, όπως ξέστρα για να μαλακώνουν τα δέρματα, χάντρες από θαλάσσια όστρακα και άλλα πολλά, τεκμήρια της επινοητικότητάς τους.

Ο πύργος του Θωμά

Το Κάστρο των Ιωαννίνων

Στις αρχές του 14ου αιώνα Σέρβοι καταλαμβάνουν ολόκληρη την Ήπειρο, τη Θεσσαλία και τη Μακεδονία. Το γεγονός δίνει θάρρος σε ομάδες Αλβανών, που κατηφορίζουν με άγριες διαθέσεις και εποικίζουν την Ήπειρο, καταδιώκοντας τον ντόπιο πληθυσμό. Το 1367, ο Σέρβος ηγεμόνας παραχωρεί τα Γιάννενα στον γαμπρό του Θωμά Πρελούμπο ή Πρελιούμποβιτς. Στα χρόνια του γίνονται μεγάλες επισκευές στο Κάστρο των Ιωαννίνων για να αντιμετωπιστούν οι αλβανικές επιθέσεις. Ο πύργος δεξιά από την κεντρική πύλη του Κάστρου πιθανώς να σχετίζεται με το πρόσωπό του, αφου σε πλίνθινη επιγραφή που σώζεται ψηλά, κοντά στο τοξωτό του άνοιγμα, διακρίνεται μισοσβησμένο το όνομα «Θωμάς». Μια άλλη άποψη λέει πως ο πύργος χτίστηκε από τον Θωμά Κομνηνό Δούκα, ηγεμόνα του Δεσποτάτου της Ηπείρου, μερικές δεκαετίες νωρίτερα.

Το Άγιο Όρος επιπλέει

Το Νησί των Ιωαννίνων

Το μικρό νησάκι στα νερά της Παμβώτιδας προσφέρει σχετική ηρεμία στα χρόνια που τα ταξίδια στη λίμνη δεν είναι τόσο απλά. Ίσως γι’ αυτό το επιλέγει ο Μιχαήλ, μέλος της ξακουστής βυζαντινής οικογένειας των Φιλανθρωπηνών, για να ιδρύσει, ή να ανακαινίσει, στα τέλη του 13ου αιώνα το καθολικό της μονής του Αγίου Νικολάου. Το παράδειγμά του μιμείται, την ίδια εποχή, η ισχυρή επίσης βυζαντινή οικογένεια των Στρατηγόπουλων, και ιδρύει ένα δεύτερο μοναστήρι αφιερωμένο στον άγιο Νικόλαο. Σιγά σιγά το Νησί των Ιωαννίνων μετατρέπεται σε κέντρο μοναχισμού, ένα μικρό, πλωτό Άγιο Όρος.